สหกรณ์การเกษตรด่านมะขามเตี้ย จำกัด อ.ด่านมะขามเตี้ย จ.กาญจนบุรี เป็นสหกรณ์หลักระดับอำเภอมีสมาชิกกว่า 2,000 คน เป้าหมายของการจัดตั้งสหกรณ์ก็เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้สมาชิกสหกรณ์มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีและมีความสุขอย่างพอเพียงตามอัตภาพตามยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในการดำเนินชีวิต
โดยก่อนหน้านี้ สมาชิกส่วนใหญ่ปลูกพืชเชิงเดี่ยวใช้เงินทุนในการประกอบอาชีพจากแหล่งภายนอกต้องเสียดอกเบี้ยในอัตราที่ค่อนข้างสูง แต่ผลผลิตที่ได้น้อยและมีราคาต่ำทำให้มีรายได้ไม่เพียงพอกับค่าใช้จ่าย ภายในครอบครัว ทำให้เป็นปัญหาหนี้สินตามมา
สหกรณ์ได้จัดทำโครงการส่งเสริมการประกอบอาชีพเสริมสร้างรายได้ให้กับสมาชิกสหกรณ์ เพื่อส่งเสริมให้สมาชิกสหกรณ์ที่เข้าร่วมโครงการและบุคคลในครอบครัวได้ทำกิจกรรมร่วมกัน สร้างความรักความใจและเกิดความสามัคคีภายในครอบครัว
สมาชิกได้มีรายได้เสริม ลดรายจ่ายของตนเองและครอบครัวและให้ส่งเสริมนำรายได้ส่วนหนึ่งมาออมไว้ใช้จ่ายในยามที่จำเป็นและฉุกเฉิน เพื่อให้สมาชิกและครอบครัวมีภูมิคุ้มกันทางการการเงินและสามารถรองรับผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้นได้ในอนาคต
โครงการฯ เริ่มขึ้นมาเมื่อ 3 ปีที่แล้วเพื่อต้องการให้สมาชิกปลูกพืชผสมผสานแทนการปลูกพืชเชิงเดี่ยว หลังเจอปัญหาเศรษฐกิจจากวิกฤติโควิด-19 และปัญหาราคาพืชผลทางการเกษตรตกต่ำ ส่งผลให้สมาชิกต้องหันไปกู้เงินนอกระบบเพิ่มขึ้น
ทางสหกรณ์ฯ จึงนำโครงการ “คลินิกแก้หนี้” ของกรมส่งเสริมสหกรณ์มาดำเนินการ เรียกประชุมสมาชิกเพื่อหาอาชีพเสริมเพิ่มรายได้ โดยได้ข้อสรุปพืช 3 ชนิด คือ ผักสวนครัว โกโก้ และข้าวโพดหวาน โดยพืชผักสวนครัวจะสร้างรายได้รายวัน ส่วนข้าวโพดหวานและโกโก้จะมีรายได้ต่อฤดูกาล 4 เดือน
การปลูกพืชเชิงเดี่ยวมีรายได้ไม่เพียงพอ สหกรณ์จึงต้องส่งเสริมให้สมาชิกมีรายได้หลายทางจากการปลูกพืชในหลากหลายชนิดมีทั้งพืชที่เก็บเกี่ยวผลผลิตระยะสั้นและระยะยาว ส่วนเรื่องการตลาดนั้นสหกรณ์ทำสัญญาซื้อขายกับบริษัทรับซื้อผลผลิต รวบรวมผลผลิตส่งให้กับบริษัทที่ได้ลงนามเอ็มโอยูไว้ ทำให้สมาชิกมีรายได้เพิ่มขึ้นนอกเหนือจากพืชหลัก เช่น อ้อย และมันสำปะหลัง
สมาชิกที่เข้าร่วมโครงการฯ จะกู้สหกรณ์ได้ไม่เกินวงเงินรายละ 5 หมื่น สมาชิกสามารถมากู้เงินสหกรณ์เพื่อนำไปจ่ายหนี้นอกระบบ แล้วมาผ่อนชำระกับสหกรณ์แทน ขณะเดียวกันทางสหกรณ์ก็จะมีหน้าที่เข้าไปให้คำแนะนำในเรื่องการประกอบอาชีพเสริมรายได้เพิ่มเพื่อให้มีรายได้มากพอสำหรับค่าใช้จ่ายในครัวเรือนและส่งคืนให้กับสหกรณ์
เมื่อสมาชิกส่งต้นและดอกแล้ว กู้กลับได้ทันทีโดยไม่ต้องรอระยะเวลา 5 – 6 เดือน เป็นการแก้ปัญหานี้นอกระบบให้กับสมาชิก สามารถมากู้สหกรณ์เพิ่มได้ถ้าวงเงินไม่เกินตามโครงการคลินิกแก้จน โดยสหกรณ์จะพิจารณาตามสัดส่วนหุ้น เงินฝากของสมาชิก
อย่างไรก็ตามผลการดำเนินงานช่วง 3 ปีที่ผ่านมา จากการประเมินตามเกณฑ์ของกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ พบว่าสหกรณ์ฯ มีเสถียรภาพทางการเงินอยู่ในระดับมั่นคงดีมาก ทั้ง 3 ปีบัญชี มีอัตราส่วนทุนสำรองต่อสินทรัพย์เฉลี่ยร้อยละ 0.18 เท่า อัตราการจัดสรรกำไรสุทธิเป็นทุนสำรอง เฉลี่ยร้อยละ 33.41 มีอัตราการจัดสรรกำไรสุทธิเป็นทุนสะสมอื่น เฉลี่ยร้อยละ 14.37 และอัตราทุนภายในต่อสินทรัพย์ เฉลี่ยร้อยละ 84.67
นายนิรันดร์ มูลธิดา รองอธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ ลงพื้นที่เยี่ยมชมสหกรณ์การเกษตรด่านมะขามเตี้ย จำกัด พร้อมกล่าวชื่นชมคณะกรรมการดำเนินงาน myh’นางสงวน มาเจริญรุ่งเรือง ประธานกรรมการ นางสาวกฤษดา สมรูป ผู้จัดการสหกรณ์ และคณะกรรมการผู้จัดการ
รวมถึงสมาชิกสหกรณ์ทุกคนที่ร่วมแรงร่วมใจผลักดันสหกรณ์แห่งนี้ จนได้รับคัดเลือกเป็นสหกรณ์ดีเด่นแห่งชาติ ประเภทสหกรณ์การเกษตร ประจำปี 2566 ซึ่งนับเป็นเกียรติยศสูงสุดที่บ่งชี้คุณภาพของสหกรณ์ได้เป็นอย่างดี
พร้อมทั้งชื่นชมเรื่องความเข้มแข็งด้านการบริหารจัดการหนี้สินของสหกรณ์ที่ไม่พบหนี้ค้างชำระสมาชิกมีวินัยทางการเงินสามารถเป็นศูนย์กลางในการขับเคลื่อนการดำเนินงานของสหกรณ์ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
นอกจากนี้ รองอธิบดี ยังเยี่ยมชมโครงการพัฒนาตลาดสินค้าเกษตร บริเวณด้านหน้าสหกรณ์ ซึ่งเปิดให้เป็นแหล่งรวบรวมสินค้าเกษตร เกษตรอินทรีย์ ผลิตภัณฑ์แปรรูปทางการเกษตร และสินค้า OTOP จากเกษตรกร เพื่อให้ประชาชนในพื้นที่ได้ซื้อสินค้าคุณภาพในราคาที่เป็นธรรม
อาทิ ทองม้วนผำจากวิสาหกิจชุมชนบ้านเจ้าพอเพียง หมูฝอยน้ำพริกแม่ลำเจียก ผักปลอดสารพร้อมสมุนไพรไทยบ้านสวนลัดดา เป็นต้น พร้อมเยี่ยมชมซูเปอร์มาร์เก็ตสหกรณ์ ซึ่งจัดจำหน่ายสินค้าอุปโภคบริโภค สินค้าเกษตร และเครื่องจักสานจากฝีมือสมาชิกสหกรณ์อีกด้วย
สหกรณ์การเกษตรด่านมะขามเตี้ย จำกัด จดทะเบียนจัดตั้งเป็นสหกรณ์ เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2536 ปัจจุบันมีสมาชิกจำนวน 2,651 คน ดำเนินธุรกิจ 5 ประเภท โดยสหกรณ์สามารถผ่านเกณฑ์ประเมินมาตรฐานสหกรณ์ในระดับดี
ในปีบัญชีล่าสุด (มิ.ย.65) สหกรณ์มีทุนดำเนินงานมากกว่า 268 ล้านบาท เป็นทุนภายในของสหกรณ์ ได้แก่ ทุนเรือนหุ้น 122 ล้านบาท ทุนสำรอง 50 ล้านบาท และเงินรับฝากจากสมาชิก 50 ล้านบาท
แสดงให้เห็นว่าสหกรณ์มีความมั่นคงทางการเงินที่ดีจากผลดำเนินงานดังกล่าวทำให้สหกรณ์ได้รับพระราชทานโล่รางวัลสหกรณ์ดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2566 ประเภทสหกรณ์การเกษตร อีกด้วย
